Badanie przesiewowe stanowi pierwszy etap tzw. programów wczesnej interwencji słuchowej, które obejmują w kolejnych etapach diagnostykę i terapię oraz rehabilitację. Celem badań przesiewowych jest wyodrębnienie dzieci, u których istnieje uzasadnione podejrzenie obecności niedosłuchu w jednym lub obu uszach. Badania przesiewowe można wykonywać na dwa sposoby – tylko u dzieci z grupy ryzyka lub u wszystkich dzieci (badania masowe, powszechne).
Obecnie najczęściej stosowany jest drugi sposób, który skutecznie pozwala wykryć prawie wszystkie rodzaje niedosłuchów u dzieci w wieku szkolnym. W przypadku nieprawidłowego wyniku badania przesiewowego dziecko powinno być skierowane jak najszybciej na badania diagnostyczne, które mają potwierdzić lub wykluczyć podejrzenie niedosłuchu oraz doprowadzić do postawienia diagnozy (określenia rodzaju oraz stopnia niedosłuchu). Po etapie diagnozy lekarz otolaryngolog lub audiolog decyduje o skierowaniu dziecka na odpowiednią terapię lub rehabilitację. W badaniach przesiewowych słuchu u dzieci w wieku szkolnym wykorzystuje się przede wszystkim metody audiometryczne, które umożliwiają ocenę sprawności słuchu dziecka dla niskich, średnich i wysokich tonów.
Badanie to można uzupełnić oceną otoskopową ucha, oceną możliwości rozumienia mowy w hałasie oraz oceną sprawności przetwarzania dźwięków w centralnych ośrodkach słuchowych.
Wszystkie badania, wykonywane u dzieci w wieku szkolnym są całkowicie nieinwazyjne, bezbolesne i nieuciążliwe dla dziecka. Należy podkreślić, że badania przesiewowe prowadzone w Polsce i na świecie pokazały, że prawie 60% rodziców dzieci, u których wykryto zaburzenia słuchu, nie miało świadomości obecności tego problemu. W grupie dzieci z nieprawidłowym wynikiem badania przesiewowego, słabe i bardzo słabe wyniki w nauce ma dwukrotnie więcej dzieci niż w grupie dzieci z wynikiem prawidłowym, natomiast dzieci ze znacznym niedosłuchem dwukrotnie rzadziej osiągają dobre wyniki w nauce oraz trzykrotnie częściej mają wyniki bardzo słabe w porównaniu z dziećmi o słuchu normalnym. Badanie słuchu przeprowadza się za pomocą audiometru, który generuje dźwięki o różnym natężeniu i częstotliwości, które prezentuje się dziecku najczęściej za pomocą słuchawek. Podczas badania audiometrycznego dziecko ma założone na uszy słuchawki i sygnalizuje słyszenie dźwięku, poprzez podniesienie ręki lub naciśnięcie odpowiedniego przycisku. W badaniach przesiewowych zaleca się stosowanie badania audiometrycznego dla tonów o częstotliwościach 1000, 2000 i 4000 Hz prezentowanych z natężeniem 20 dB HL. W niektórych programach stosowane są również dodatkowo tony o częstotliwościach 500 i 8000 Hz. Wynik testu zalicza się jako poprawny, jeżeli dziecko słyszy tony w każdym uchu dla wszystkich częstotliwości.
Opis badania przesiewowego
Badanie przesiewowe przeprowadzane w sposób kompleksowy, obejmujące słuch, głos i mowę stanowi najpewniejszy sposób diagnozy problemów komunikacyjnych. W ocenie mowy bierzemy pod uwagę:
- wymowę,
- słownictwo,
- poprawność gramatyczną zdań,
- umiejętności budowy wypowiedzi.
Badanie mowy i głosu trwa około 5-7 minut, jest całkowicie bezinwazyjne i przebiega w przyjemnej dla dziecka atmosferze. Ma charakter przesiewowy i jego celem jest zidentyfikowanie ewentualnych trudności w zakresie rozumienia mowy, ocena głosu i wymowy i sprawności budowania wypowiedzi. Dziecko siedząc przed ekranem komputera wykonuje polecenia podawane przez eksperta przeprowadzającego badanie. Polecenia dotyczą nazywania obrazków czy opowiadania historyjki obrazkowej (dodatkowo w czasie tego zadania ocenia się słownictwo, budowanie zdań, płynność mówienia). Osobnej ocenie podlegają także czynności związane z wytwarzaniem głosu.
W czasie przebiegu badania osoba badająca wypełnia protokół badania. Rodzice otrzymają wynik badania wraz z danymi dotyczącymi badań słuchu i głosu oraz diagnozą końcową, która zawierać będzie ewentualne wskazania do dalszej diagnostyki i terapii.